Planlı dönemde bankacılık sektörü önemli ölçüde devlet kontrolü ve etkisi altında kalmıştır. Mevduat ve banka kredilerine uygulanacak faiz oranları, banka komisyon oranları ve kredi limitleri, izlenen ithal ikameci politika doğrultusunda belirlenmiş; bankaların temel işlevi kalkınma planlarında yer alan yatırımların finansmanlarının sağlanması olarak tanımlanmıştır. Bu dönemde:
- Yeni banka kurulması sınırlandırılmış,
- Banka sayısı 60′dan 44′e inmiş,
- Şube bankacılığı gelişmeye başlamış,
- Kalkınma ve yatırım bankacılığı teşvik edilmiş ve desteklenmiş,
- Özel ticaret bankalarının büyük bölümü holding bankası haline gelmiş,
- Türk Bankacılığı az sayıda büyük bankanın sisteme hakim olduğu oligopolistik yapıya dönüşmüştür.
Bu dönemde kurulan bankalar:
1962 – TC Turizm Bankası
1963 – Sınai Yatırım ve Kredi Bankası
1964 – Devlet Yatırım Bankası
1964 – Amerikan-Türk Dış Ticaret Bankası
1968 – Türkiye Maden Bankası
1976 – Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası
1977 – Arap -Türk Bankası
planli donemde tarim bu donemde sanayilesme kalkinmada itici sektor olarak ele alinmistir. Tarim urunlerinin talepelastikiyetinin azligi istihdanm probleminin Turk ekonomisi icin ciddi sorun olmasi, tarim sektorune dayali bir kalkinma anlayisini ikinci plana itmistir. Tarim sekroru ve sorunlari 1960 li yillarda onemli konulardan biridir . 1960ihtilalini yapan MILLI BIRLIK KOMITESI bu konuya el atmistir. ancak sonuclandiramamistir.
YanıtlaSilBEŞ YILLIK KALKINMA PLANLARI
YanıtlaSilDevlet Planlama Teşkilatının kurulduğu tarihten bugüne kadar 9 adet Beş Yıllık Kalkınma Planı uygulamaya konulmuştur. Planların iktisadi felsefeleri ve yaklaşımları kapsamında; 1960 öncesi planları: devletçi, kısmi, 1960-1980 planları: karma ekonomi, bütüncül, 1980-2000 planları: liberal, stratejik olarak nitelendirilebilir. 1980 öncesinde sanayileşmede "ithalat ikamesi politikaları", 1980 sonrası ise "açık ekonomiye geçiş" yönlendirici olmuştur.
Türkiye ekonomisi 1977 sonrasında çok ağır bir kriz yaşamaya başlamıştır. kriz sadece ekonomik değil aynı zamanda da siyasi bir krizdir. 14 ekim 1979 tarihinde yapılan cumhuriyet senatosu üçte bir yenileme ve millet meclisi ara seçimleri neticesinde yaşanan ağır siyasi yenilgi sonucunda iktidarda bulunan ecevit yönetimi seçim sonuçlarını milletin kendilerine güvensizliliği olarak yorumlamış ve 16 ekim 1979 da istifa etmiştir. 24 ekim 1979 yılında hükümeti kurmakla görevlendirilen süleyman demirel bir azınlık hükümeti kurmuştur.
YanıtlaSilPlanlı ekonomiye geçiş nedeni ; 1950 li yıllarda uygulanan devlet müdahalesinin son derece yaygınlaşması nedeniyle devletin koordine etme ve keyfi müdahalelerin sınırlanması düşüncesi gündeme planlama kavramını getirmiştir.
YanıtlaSil1961 Anayasası hazırlanırken, 1961 yılında çıkarılan bir kanunla Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) kurulmuştur. Kuruluş, kalkınma planlarını hazırlamak ve yürütmekle görevlendirilmiştir.
YanıtlaSilBöylece 1962'den itibaren Türkiye'de planlı kalkınma dönemi başlamıştır.
1970 yılında 1.8 milyar dolar olan borcumuz, 1977 yılında 10 milyar dolara çıktı. 1978 yılında kısa vadeli borçların toplam borç içindeki payı yüzde 52′ye ulaştı. 1978′de kriz patladı.
YanıtlaSil1970 yılında 1.8 milyar dolar olan dış borç 1977 yılında 10 milyar dolarlara dayandı.Bu borçların çoğu da kısa vadeli borçlardı.Sonunda kriz patlak verdi.
2.Beş Yıllık Kalkınma Planı
YanıtlaSil(1968-1972)
Demirel Hükümeti, işçi dövizleri girişinin yıldan yıla artacağını dikkate alarak, ikinci plan dönemi için de yıllık büyüme hızını %7 olarak belirtmişti. Diğer temel hedefler şöyleydi:
Ekonomide sanayi sektörü sürükleyici bir nitelik kazanacak.
Sanayi sektörünün yıllık büyüme hızı %12 olacak ve dönem sonunda GSMH içindeki payı %20.5 düzeyine çıkacak.
Tarım sektörü ortalama olarak %4.1 oranında büyüyecek.
Ekonomide enflasyonist veya deflasyonist eğilimlerin önlenmesine çalışılacak.
Planlı dönemde bankacılık sektörü önemli ölçüde devlet kontrolü ve etkisi altında kalmıştır. Mevduat ve banka kredilerine uygulanacak faiz oranları, banka komisyon oranları ve kredi limitleri, izlenen ithal ikameci politika doğrultusunda belirlenmiş; bankaların temel işlevi kalkınma planlarında yer alan yatırımların finansmanlarının sağlanması olarak tanımlanmıştır. Bu dönemde:
YanıtlaSil- Yeni banka kurulması sınırlandırılmış,
- Banka sayısı 60′dan 44′e inmiş,
- Şube bankacılığı gelişmeye başlamış,
- Kalkınma ve yatırım bankacılığı teşvik edilmiş ve desteklenmiş,
- Özel ticaret bankalarının büyük bölümü holding bankası haline gelmiş,
- Türk Bankacılığı az sayıda büyük bankanın sisteme hakim olduğu oligopolistik yapıya dönüşmüştür.
Bu dönemde kurulan bankalar:
1962 – TC Turizm Bankası
1963 – Sınai Yatırım ve Kredi Bankası
1964 – Devlet Yatırım Bankası
1964 – Amerikan-Türk Dış Ticaret Bankası
1968 – Türkiye Maden Bankası
1976 – Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası
1977 – Arap -Türk Bankası
Antrepo beyannamesi: Antrepo rejimi hükümlerine göre beyannamesi tescil edilmiş ve antrepoya alınmış eşyanın herhangi bir nedenle, beyan sahibi tarafından geri gönderilmek istenilmesi halinde, eşyanın muayenesi yapılarak beyana uygun olduğunun anlaşılması koşuluyla gümrük müdürlüğünce tescil edilecek Transit Beyannamesi ve TIR Karnesi kapsamında gerekli işlemler tamamlanmak suretiyle Gümrük Kanunu’nun 70 nci maddesinin 2 nci bendi uyarınca 30 günlük süre içerisinde geri gönderilir.
YanıtlaSil“Diğer taraftan, antrepo rejimi hükümlerine göre beyannamesi tescil edilmiş ancak taşıttan tahliyesine henüz başlanmamış veya tahliyesine başlanmış olmakla birlikte antrepoya alınması tamamlanmamış eşyanın herhangi bir nedenle geri gönderilmek istenilmesi durumunda birinci fıkra hükümleri uygulanır. Bu durumdaki eşyanın taşıt üstünde muayenesinin yapılamadığı hallerde, eşyanın tahliye edilmeyen kısmı için ibraz edilen taşıma belgeleri üzerinden beyana uygun olduğu tespit edildikten sonra bu madde hükümleri uygulanır.”
Planlı Dönemde Sanayileşme
YanıtlaSilSanayinin hem ihracat, hem de ithalat yoluyla dışa kapalı olması, rekabetten uzak bir yapının oluşmasına yol açmıştır.Türkiye'de sanayinin gelişimi ekstantif sanayileşme şeklinde tanımlamak mümkündür. Ekstantif sanayileşme; niteliksel üstünlüklerden yoksun niceliksel gelişme ya da niteliksiz boyut ve kapasite artışı olarak tanımlanmaktadır.
ikinci Beş Yıllık Kalkınma Planı: İkinci sanayi planı 1936 Ocağında İktisat Vekaleti kendine bağlı araştırma kurumları ve yatırımcı bakanlıklar, genel kurmay ve milli müdafaa vekaleti temsilcilerinin katıldıkları bir sanayi kongresi toplayarak ikinci sanayi planının temel çerçevesinin saptamıştır. Bu planı stratejik seçmeleri büyük ölçüde birinci sanayi planının devamıdır. Yalnız bu planda, dış ticaret açığının kapanması için dışsatımın artırılması istenmektedir. Bu planda, hazırlanan sanayileşmenin gerektirdiği dışalım artışını karşılamak için dışsatım istenmektedir. Bu nedenle bu planda ithal ikamesinden çok dışsatıma arttırmaya ağırlık verilmiştir.
YanıtlaSilİkinci plan, birinci plana göre daha büyük bir programdır. 100 yeni tesisin yapılmasını öngörmektedir. Birinci planda 45 milyon TL. yatırımla 15.500 kişilik bir istihdam yaratılması öngörülürken, ikinci planda 112 milyon TL.’lik yatırımla 35.000 kişilik bir istihdam yaratılması öngörülmüştür. İkinci planda, birinci plana çok az yer almış olan madencilik, enerji santralleri, toprak sanayi, gıda sanayi, makine sanayi ve kimya sanayisine yer verilmiştir. Sanayii kuruluşlarının yer seçiminde de iki plan arasında farklılıklar vardır. Birinci planda fabrikalar demiryolu güzergahı üzerindeki küçük Anadolu kentlerine dağılırken, ikinci planda kömüre dayalı enerji santralleri etrafında bir sanayi kompleksi oluşturacak biçimde sanayilerin toplandığı görülmektedir
1. ve 2. Beş Yıllık Kalkınma Planları, 1963-1977 perspektif plana göre hazırlanmış olup; 1. Beş Yıllık Kalkınma Planı temel altyapı yatırımlarına, istihdam sorununa ve yeniden düzenleme konularına ağırlık verirken, 2. Beş Yıllık Kalkınma Planı özellikle sanayi sektörünün ekonomide sürükleyici sektör niteliği kazanması ilkesini benimsemiştir.
YanıtlaSilDeğişen dünya şartları ve Türkiye'nin Avrupa Ekonomik Topluluğu ile ilişkileri dikkate alınarak 1973-1995 dönemini kapsayan yeni bir perspektif plan hazırlanmıştır. Yeni perspektif plan I995'te ulaşılmak istenen gelir seviyesi ve üretim yapısını belirlemiş, mevcut potansiyelin en yüksek seviyede değerlendirilmesini amaçlamıştır.
14 nisan 2001 tarihinde açıklanan güçlü ekonomiye geçiş programının nedenleri açıklanırken Türk ekonomisi 1990'lı yıllardan itibaren sıklaşan aralıklarla ekonomik krizlerle karşı karşıya kalmaktadır. Yaşanan bu krizlerde dışsal etkenlerinde rolü olmakla beraber krizlerin başlıca nedenleri sürdürülemez bir iç borç dinamiğinin oluşmasıdır.
YanıtlaSil27 Mayıs 1960 sonrası dönem 1980 yıllarına kadar Türkiye Cumhuriyeti tarihinde önemli ve farklı bir dönemdir.Öncelikli olarak siyasal yapılanma 1961 anayasası ile gerçekleşmiştir.1961 anayasası bir yandan ülkede köktenc dönüşümleri yapabilecek iktiidarları sınırladığı gibi bir yandan da klasik hak ve özgürlüklere geniş güvenceler vermiştir.Bu durum toplumda o döneme kadar baskı altında tutulan bir çok demokratik taleplerin yükselmesine yol açmıştır.
YanıtlaSil5yıllık Kalkınma Planlarının ortak özelliği makro planlar yani ekonominin bütününü kapsıyor olmasıdır.Bütün planlarda kamu kesiminin iktisadi faaliyetlerini doğrudan özl kesimin iktisadi faaliyetlerini ise dolaylı olarak planlamıştır.Kalkınma planlarını ilk 2sinde ekonomik ve toplumsal yapı veri olarak alınmış 3.kalkınma planında nitel ve nicel hedeflerin gerçekleşmesi için toprak reformu,vergi reformu,KİT reformu gibi birçok yapısal değişiklikler önerilmiştir.Bütün kalkınma planlarına temel ve öncelikli amacı sanayileşmedir.
YanıtlaSil