HELAL BELGESİ

Tarım il müdürlüklerince denetimi yapılan İslam ülkelerine et ihracatı yapan firmalara verilen belgelerdir.

Helal, dinin kurallarına aykırı olmayan, dinî bakımdan yasaklanmamış olan, izin verilmiş anlamına gelen Arapça bir kelimedir.

Helal'in karşıtı, din kurallarına aykırı olan, dinî bakımdan yasak olan anlamına gelen Haramdır.

Helal gıdalar, İslami kurallara uygun olarak üretilen gıdalardır. 

Birçok ürün için Helal ya da Haram açıkça bellidir. Ancak bazı ürünlerin helal olup olmadığı konusunda belirsizlik söz konusudur. Bu tür ürünlerin helal ya da haram olarak sınıflandırılabilmesi için daha fazla bilgiye ihtiyaç vardır (Mashbooh).

• Helal olduğu açıkça belli olan gıdalar; ekmek, meyve, su gibi.
• Haram olduğu açıkça belli olan gıdalar; şarap, domuz eti, ölü hayvan eti gibi.
• Helal ya da haram olduğu açıkça belli olmayan gıdalar. Bunlar, bazı yönleriyle helal, bazı yönleriyle haram olarak değerlendirilebilecek özellikte olabilirler.
  
  Haram olan aşağıdaki türler hariç tüm gıdalar Helal kabul edilmiştir;
  •  Domuz/domuz eti ve bunlardan üretilen ürünler,
  •  Uygunsuz kesilen hayvanlar yada kesimden önce ölen hayvanlar,
  •  Alah'ın dışında herhangi bir tanrı ismi altında kesilen hayvanlar,
  •  Alkol ve sarhoş edici maddeler,
  •  Etçil hayvanlar, avlanmış kuşlar ve dışarıda kulağı olmayan kara hayvanları,
  •  Kan ve kandan yapılmış ürünler,
  •  Yukarıdaki ürünlerin herhangi biri ile temas eden ürünler.
  
  Orijinlerinin bilinmemesi sebebiyle helal ya da haram olarak sınıflandırılamayan jelâtin, gliserin, enzimler, gıda katkı maddeleri, hayvansal yağ ve proteinler vb. gıdalar şüphelidirler (mashbooh)

 Helal Belgesi (Sertifikası) Nedir?

Helal belgesi İslami kurallara (Şafi, Mailiki, Hanbeli ve Hanefi mezhepleri uyarınca) uygun olarak hazırlanan ürünlere verilen sertifikadır.

Helal belgesi İslam dinine göre yasak olmayan ürünlere verilen uluslararası bir belgedir.

Helal Belgelendirmenin (Sertifikasyonun) Faydaları

Helal belgelendirme (sertifikasyon) hem üreticilere hem de tüketicilere şu yararları sağlar; 

1. Tüketici güveni: Belgelendirme tüketicilere tercihleri doğrultusunda bilinçli bir seçim yapma olanağını sağlar. Ayni zamanda sürekli bir denetim mekanismasi ile tüketiciler satın aldıkları gıdaları güvenle tüketebilirler. Helal belgelendirme,  ürünleri, katkı maddelerini, hazırlama ve işleme yöntemlerini, temizlik ve sağlık şartlarını, katı güvenlik kuralları içinde denetleyen tarafsız bir bilirkişi hizmeti sunar.
2. İhracat ve Rekabet: Helal gıda sektörü son dönemde küresel pazarda giderek önemini arttırmaktadır. Helal belgemizi alan firmalar, ürünlerini küresel helal gıda pazarına arz imkanı bulabilecek ve rekabet gücünü arttırabilecektir. Helal belgelendirmesi, ürünün ve üreticinin Küresel İslam içinde tanınmasını ve tanıtılmasını sağlamaktadır.
3. Kalite: Bu sertifika, gıda ürününün sadece helal yasası gerekliliklerine uyduğuna değil, aynı zamanda bu ürünün üretiminde gıda güvenliği ve hijyen uygulamalarının da katı bir şekilde uygulandığına işarettir.

 Helal Gıda Belgelendirme (Sertifikasyon) Süreci

• Belgelendirme firmasına yazılı olarak ya da internet üzerinden Helal Belge başvurusunun yapılması.
• Belgelendirme firmasıyla beraber helal belge kapsamındaki ürün tiplerinin ve içerdiği bileşen bilgilerinin gözden geçirilmesi.
• Tesisin helal standardı kapsamında denetimi ve onaylanması (Bu kısım üretim ekipmanının gözden geçirilmesini, katılan bileşenlerin, temizlik prosedürlerinin, sanitasyonun ve çapraz bulaşma riskinin denetlenmesini içermektedir).
• Kesimhaneler için; hayvanların tutulduğu alanların, bayıltma metodunun, doğru kesimin, kesimden önce ve sonra yapılması gerekenlerin vb.nin helal standardı kapsamında denetimi ve gözden geçirilmesi.

Helal sertifikasyonu için gereken masrafın ve ücret içeriğinin belirlenmesi ve sözleşme yapılması.

• Masrafların ve ücretin ödenmesi.
• Uygun bulunulması durumunda helal belgesinin (sertifikanın) hazırlanması.

    Türkiye’nin de üyesi olduğu Birleşmiş Milletler organlarından Codex Alimentarus

Komitesi helal gıdayı ‘İslami kurallara göre yasak olan herhangi bir unsuru içermeyen,

bu unsurlardan arındırılmış yerlerde ve cihazlarda hazırlanan, işlenen, taşınan ve

depolanan; bu durumların dışında üretilen herhangi bir gıda ile hazırlama, işleme,

taşıma ve depolama aşamasında direkt temasta olmayan ürün’ olarak tanımlanmaktadır.

Helal sertifikalama, muteber, ehil ve tarafsız bir kurumun, söz konusu üretimi

denetlemesini, helal standartlara uygunluk içerisinde üretimin yapıldığını teyit etmesini

ve buna bağlı olarak, onaylanmış bir belge vermesini kapsayan bir işlemdir. Helal

sertifikalama sadece gıdalar için değil ilaç, kozmetik, katkı maddeleri, temizlik ürünleri

ve deterjan gibi ürünler için de geçerlidir.

Dünya gıda ve tüketici ürünleri ticaretinde helal sertifikasyonun önemi gitgide artmaktadır.

 İslam dinine mensup tüketicilerin helal gıda ve ürün konusunda farkındalığının artmasıyla helal sertifikası sahibi gıda ürünleri  dünya pazarlarında sertifika sahibi olmayan ürünlere nazaran avantaj kazanmaktadır. Helal gıdalara talep Orta Doğu, Güneydoğu Asya, Kuzey Afrika, Amerika, Avrupa, Kanada ve Avustralya başta olmak üzere dünyanın her yerinde artmaktadır. Helal ürünler pazarı dünyada en hızlı büyüyen pazarlarından biridir. Dünya nüfusunun %23’ünü teşkil eden 1.62 milyar tüketici İslam dini mensubudur. Bunların %60’ı Asya’da ve %20’si Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da yaşamaktadır. Buna ek olarak 300 milyon Müslüman çeşitli ülkelerde azınlık statüsünde yaşamaktadır. Avrupa’da 38, Amerika’da 8, Kanada’da 1 milyon civarında Müslüman yaşamaktadır. Küresel helal gıda pazarının değeri 635 milyar dolar civarında tahmin edilmektedir. Gıda ve tüketici ürünleri üreten firmalar için helal  ürünler pazarında önemli fırsatlar mevcuttur.

Türkiye’de Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Gıda Maddelerinin Genel

Etiketleme ve Beslenme Yönünden Etiketleme Kuralları Tebliği’ne göre gıda maddesinin

etiketinde ‘Helal Gıda’ ibaresinin bulunması uygun değildir. Bu yasağın gerekçesi haksız

rekabeti önlemek şeklinde açıklanmaktadır. Helal sertifikası alan ürünlerde helal ibaresi

ya da logosu ihraç edilen ürünlerinin paketleri üzerinde kullanılabilir. Her sertifika

veren kuruluşun logosu farklıdır. İhracatta önemli olan helal sertifika sahibi olmak değil,

bu konuda kabul gören bir kuruluştan sertifika almaktır.

Dünyada helal standartları belirleyen ya da helal sertifika veren pek çok kuruluş

Bulunmaktadır. Helal sertifikası veren hemen her kuruluş kendi belirlediği

standartları uygulamaktadır. Dolayısıyla standartların harmonizasyonu büyük önem arz

etmektedir. Bu amaçla İslam Konferansı Teşkilatı (OIC) altında Türkiye’nin öncülüğünde İslam Ülkeleri Standardizasyon ve Metroloji Enstitüsü (Standardization and Metrology Institute for Islamice Countries,  SMIIC) kurulmuştur. SMIIC’e 13 OIC ülkesi üyedir: Cezayir, Kamerun, Gine, Ürdün, Libya, Mali, Fas, Pakistan, Somali, Sudan, Tunus, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri. Merkezi İstanbul’dadır ve 3 yıllık harcamaları Türk Standartları Enstitüsünce karşılanmaktadır. Kuruluş 2007 yılında helal standartları geliştirme faaliyetlerine başlamıştır. 17 Mayıs 2011 tarihinde bu faaliyetler meyvelerini vermiş ve üç standart oluşturulmuştur:

 1) Helal Gıda konusunda Talimatlar,

 2) Helal Sertifika Veren Kuruluşlar konusunda Talimatlar

 3) Helal Sertifika Veren Kuruluşları

Akredite Eden Kuruluşlar hakkında Talimatlar.  Takibinde Türk  Standartları Enstitüsü

(TSE) kırmızı ve beyaz et ve benzeri ürünlerin ihracatında da aranacak olan Helal Gıda Belgesi konusunda ihracatçı firmalarımızın sorunlarına çözüm bulmak amacıyla Diyanet

İşleri Başkanlığı ile işbirliği içerisinde Helal Gıda Belgelendirmesi faaliyetlerine 4

Temmuz 2011 günü başlamıştır.  Yine  OIC’ye bağlı  İslam Ülkeleri Sanayi ve Ticaret

Odaları (Islamic Chamber of Commerce and Industry,  ICCI) öncülüğünde helal

sertifikasyon standartlarında harmonizasyon üzerine gayretler sarf edilmektedir.

Toplam 10 standart üretmeyi hedefleyen kurum henüz 6 tanesinin taslak dokümanını

hazırlayabilmiştir:

 1) Laboratuvar testleri ve analiz,

 2) Hayvan yemi,

3) Gıda işleme,

4)Kozmetikler,

5) Finans

 6) İlaçlar.

Ülkemizde  helal sertifikalama konusunda  Türk Standartları Enstitüsü’ne ek olarak Gıda ve İhtiyaç Maddeleri Denetleme ve Sertifikalandırma Araştırmaları Derneği’nin (GİMDES) faaliyetlerinden de bahsedilmelidir. GİMDES 2009’dan beri 150 firmanın ürünlerine helal sertifika vermiş olup helal sertifika konusuyla ilgili  dünya çapında tüm kuruluşların üst kuruluşu olan Dünya Helal Konseyi (World Helal Council)üyesidir. Ayrıca GİMDES Avrupa’daki helal sertifika kuruluşları için bir birlik kurulmasına öncülük etmiş ve bu yıl için bu birliğin de başkanlığını yapmaktadır.Müslüman tüketicilerin ağırlıklı olarak  yaşadığı pazarlara girmek isteyen ihracatçılar için helal sertifikası yeni kapılar açabilir. Tüketicilerin bilinçlenmesiyle helal sertifikası sahibi olmanın öneminin daha da artması beklenmektedir.Bu durum oranlara vurularak belli bir düzeye gelmesi beklenmektedir .                                           

                                                                               

                                                                        YAZAR: DİLEK UZAR