Birinci beş yıllık sanayi planı Türkiye'nin kalkınması ve sanayi altyapısının geliştirilmesi için 1933-1937 yılları arası uygulanan projedir. Proje, önemli ölçüde Sovyetler Birliği'nin makine, araç-gereç ve teknik yardım desteği ile tasarlanmış ve yürütülmüştür. Bu plan doğu bloğu ülkelerinde görülen emredici plan değil İkinci Dünya Savaşı sonrasında Batı Avrupa ülkelerinde "yol gösterici plan" olarak uygulamaya girmiştir. Dönemin başbakanı İsmet İnönü 1932 yılı Mayıs ayında bu amaçla Sovyetler Birliği'ne gitmiş, bu ziyaretin ardından 1932 yılı yaz aylarında Sovyet teknik uzmanları Türkiye'ye gelmişler, öngörülen yatırımlar için çeşitli bölgelerde incelemeler yapmışlar ve aynı yıl sonunda raporlarını tamamlamışlardır. Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı, belirli büyüme hedefleri tayin eden ve üretim tasarruf, yatırım, dış ticaret, ulaştırma gibi belli hedeflere varılacak surette düzenleyip ayarlamak isteyen programlar olmayıp kamu kesimine ait yatırım programlardan ibarettir.Çeşitli illerde kurulan iplik, dokuma, kağıt, demir, suni ipek fabrikaları esas hammaddesi memlekette yetişen veya yetişmemekle beraber kısa bir zamanda temini mümkün görülen ve Türkiye'nin ihtiyacına (tüketim) göre hazırlanmıştır. Bu projeler için başlangıç da 45 milyon Türk Lirası masraf öngörülmüş, fiilen ise 100 milyon harcanmıştır. Kurulan kamu hizmetleri, devlet eliyle yöneltilmiş, devletçilik bu dönemin özelliği olmuştur. Devletçilik, devlet müdahalesini gerekli kıldığından, özellikle sanayi alanında kalkınma planına bağlanmıştır. İlk beş yıllık kalkınma planı 1932 1933 yıllarında hazırlanmış ve 1934 yılında yürürlüğe girmiştir. Çok başarılı olan bu planın ardından hazırlanan ikinci beş yıllık kalkınma planı, İkinci Dünya Savaşı'nın çıkışı nedeni ile uygulanamamıştır. Birinci Sanayi Programı'nda alınan karalar ortalama 36 ay sonra uygulanmıştır.
Ardından gelen İkinci Sanayi Planı, içeriği ve uyandıracağı sosyal ve ekonomik hareket bakımından, birinciye göre daha geniş ve ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Kurulması öngörülen tesislerin, yer seçimi ölçütleri ve kapasitelerinin saptanmasında ele alınan karşılaştırmalı alternatifler,'Türkiye deki daha sonraki kalkınma planlarının hemen hiç birinde uygulanamamış üstün nitelikte olmuştur. İkinci Sanayi Planında stratejik sektörler: Enerji, Petrol, Azot, Deniz ürünleri #Afyon sanayi olarak belirir. Ama ne yazık ki bu program, yukarıda bahsedilen sebepten uygulamaya planlandığı dönemde geçememiştir
YAZAR: MUSTAFA DENKTAŞ
Ardından gelen İkinci Sanayi Planı, içeriği ve uyandıracağı sosyal ve ekonomik hareket bakımından, birinciye göre daha geniş ve ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir. Kurulması öngörülen tesislerin, yer seçimi ölçütleri ve kapasitelerinin saptanmasında ele alınan karşılaştırmalı alternatifler,'Türkiye deki daha sonraki kalkınma planlarının hemen hiç birinde uygulanamamış üstün nitelikte olmuştur. İkinci Sanayi Planında stratejik sektörler: Enerji, Petrol, Azot, Deniz ürünleri #Afyon sanayi olarak belirir. Ama ne yazık ki bu program, yukarıda bahsedilen sebepten uygulamaya planlandığı dönemde geçememiştir
YAZAR: MUSTAFA DENKTAŞ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder